Vergelijking Erfbelasting: België vs. Zwitserland vs. Bulgarije
Steeds meer vermogende Belgische families zoeken manieren om hun erfbelasting te beperken. Twee populaire opties zijn het verplaatsen van hun fiscale woonplaats naar landen zoals Zwitserland of Bulgarije, of het oprichten van een private stichting in België.
Hieronder een vergelijkend overzicht tussen België, Zwitserland en Bulgarije op vlak van erfbelasting, uitgaande van een erfenis van €5 miljoen, nagelaten aan directe erfgenamen (kinderen).
Vergelijkingstabel Erfbelasting
| Aspect | 🇧🇪 België (Vlaanderen) | 🇨🇭 Zwitserland | 🇧🇬 Bulgarije |
|---|---|---|---|
| Tarief erfbelasting (rechtstreekse afstammelingen) | Progressief (3%-27%) | Meestal 0% (federaal & meeste kantons) | 0% |
| Belasting op €5 miljoen | €1.302.000 | €0 | €0 |
| Netto resterend vermogen na overlijden | €3.698.000 | €5.000.000 | €5.000.000 |
| Controle over vermogen op lange termijn | Beperkt (zonder stichting) of via stichting mogelijk | Volledig beschikbaar voor erfgenamen | Volledig beschikbaar voor erfgenamen |
| Controle Belgische fiscus | Niet van toepassing (binnen België) | Strikte controles op effectieve woonplaats | Strikte controles op effectieve woonplaats |
Toelichting per land
België:
- Hoge erfbelastingtarieven die progressief oplopen tot 27%.
- Veel families gebruiken private stichtingen als legale manier om erfbelasting te verminderen.
Zwitserland:
- Geen federale erfbelasting voor directe afstammelingen.
- De meeste kantons (zoals Zug en Schwyz) heffen eveneens geen erfbelasting.
- Controle door Belgische fiscus streng: fiscale verhuis moet reëel zijn.
Bulgarije:
- Geen erfbelasting voor directe familieleden.
- Aantrekkelijk voor vermogende families die erfbelasting volledig willen vermijden.
- Belgische fiscus controleert eveneens streng of verhuis effectief is.
Links naar relevante artikelen:
- Artikel De Tijd: Ruim 500 rijke families ontlopen erfbelasting via private stichtingen
- Artikel De Standaard: Belgische fiscus verhoogt controles op fiscale verhuis naar buitenland
Conclusie: België heeft duidelijk hogere erfbelasting dan Zwitserland en Bulgarije. Beide landen bieden aantrekkelijke fiscale voorwaarden, maar de Belgische fiscus kijkt streng toe op emigratieconstructies om belastingontwijking tegen te gaan. Zorgvuldig plannen en juridisch advies zijn daarom essentieel.
Hieronder een duidelijk voorbeeld ter vergelijking, waarbij dezelfde familie twee scenario's doorloopt: één met en één zonder private stichting.
Scenario:
- Een familie bezit een vermogen van €5.000.000.
- Er is één erfgenaam (kind).
- We bekijken Vlaanderen als regio (belastingtarieven verschillen regionaal).
🟢 Scenario 1: Zonder private stichting
Wanneer de ouder overlijdt, gaat het vermogen rechtstreeks naar het kind.
Berekening erfbelasting (Vlaanderen, rechte lijn):
- 3% op de eerste schijf tot €50.000: €1.500
- 9% op de schijf €50.000 tot €250.000: €18.000
- 27% op alles boven €250.000: (€5.000.000 – €250.000) x 27% = €1.282.500
Totaal aan erfbelasting:
€1.500 + €18.000 + €1.282.500 = €1.302.000
➡️ De erfgenaam ontvangt netto: €5.000.000 - €1.302.000 = €3.698.000
🔵 Scenario 2: Met private stichting
Stel dat de familie op tijd een private stichting heeft opgericht en tijdens het leven van de ouder het vermogen schenkt aan de stichting.
Stap 1: Bij schenking aan private stichting
- Eenmalige schenkbelasting van 5,5%:
- 5,5% van €5.000.000 = €275.000 (eenmalige kost tijdens leven)
➡️ Vermogen dat effectief in de stichting zit na schenking:
€5.000.000 - €275.000 = €4.725.000
Stap 2: Bij overlijden van de ouder
- Op vermogen in stichting geldt bij overlijden een erfbelasting (in werkelijkheid 'belasting van rechtspersonen') van slechts 8,5%:
- 8,5% van €4.725.000 = €401.625
Totaal belastingen (schenkbelasting + belasting bij overlijden):
€275.000 + €401.625 = €676.625
➡️ Resterend vermogen in stichting na overlijden:
€4.725.000 - €401.625 = €4.323.375
- Dit resterend bedrag van ruim €4,3 miljoen kan in de stichting blijven en ingezet worden voor uitgaven (zoals opleiding, medische kosten, huisvesting, enz.) van de erfgenaam en zelfs latere generaties. Directe uitkering aan erfgenamen kan onder voorwaarden.
💡 Samenvatting van beide scenario’s:
| Aspect | Zonder private stichting | Met private stichting |
|---|---|---|
| Origineel vermogen | €5.000.000 | €5.000.000 |
| Schenkbelasting (5,5%) | €0 | €275.000 |
| Erfbelasting bij overlijden | €1.302.000 (tot 27%) | €401.625 (8,5%) |
| Totaal belasting | €1.302.000 | €676.625 |
| Netto resterend vermogen | €3.698.000 | €4.323.375 |
| Lange-termijn controle over vermogen? | ❌ Nee | ✅ Ja |
📌 Conclusie:
- Zonder stichting: Hoge erfbelasting, minder controle over gebruik vermogen na overlijden.
- Met stichting: Lagere belasting, behoud van aanzienlijk meer vermogen én controle over het vermogen op lange termijn.
Een private stichting is dus vooral nuttig voor grote vermogens die generaties lang beschermd en gecontroleerd moeten blijven.
Erfbelasting tussen echtgenoten in België (Vlaanderen):
- Volledige vrijstelling op de gezinswoning:
- De gezinswoning kan belastingvrij worden geërfd door de langstlevende echtgeno(o)t(e).
Berekening erfbelasting tussen partners (Vlaanderen, vanaf 2026):
| Schijf van nalatenschap | Tarief |
|---|---|
| €0 - €50.000 | 0% (vrijgesteld vanaf 2026) |
| €50.000 tot €250.000 | 3% tot 9% (progressief) |
| Boven €250.000 | maximaal 27% |
Voorbeeld bij €5.000.000 (overdracht aan echtgenoot/echtgenote):
- Gezinswoning (gezinswoning): meestal volledig vrijgesteld.
- Over het overige vermogen (€5 miljoen min €50.000 vrijstelling): grotendeels in hoogste tarief (27%):
Voorbeeld berekening (zonder extra vrijstellingen):
- Eerste €50.000: 0% = €0
- Volgende €200.000: gemiddeld ±6% (3%-9%) ≈ €12.000
- Resterende €4.750.000: 27% = €1.282.500
Totaal ≈ €1.282.500
➡️ Belangrijk: Dit is het theoretisch scenario zonder planning. In de praktijk worden doorgaans huwelijkscontracten en fiscale optimalisaties (zoals vruchtgebruik, langstlevende regeling, of successieplanning) gebruikt, waardoor dit bedrag sterk wordt verlaagd.
Vergelijking met Zwitserland en Bulgarije voor echtgenoten:
- Zwitserland: Géén erfbelasting tussen echtgenoten (alle kantons). €0
- Bulgarije: Géén erfbelasting tussen echtgenoten. €0
| Land | Erfbelasting echtgenoten (nalatenschap €5 miljoen) |
|---|---|
| België (zonder planning) | Hoog (tot ±27%, tenzij geoptimaliseerd) |
| Zwitserland | €0 |
| Bulgarije | €0 |
Conclusie:
- In België betalen echtgenoten meestal aanzienlijk minder erfbelasting dan kinderen of andere erfgenamen. Met goede planning kan de erfbelasting nog verder beperkt worden.
- In Zwitserland en Bulgarije geldt tussen echtgenoten meestal helemaal géén erfbelasting.
Daarom is fiscale planning (al dan niet internationaal) cruciaal voor echtgenoten om de erfbelasting te minimaliseren of zelfs te vermijden.
🏢 Situatie: Bedrijf met vastgoed in België
Stel, de man overlijdt en zijn echtgenote erft aandelen in een familiale vennootschap (nv of bv) die vastgoed bezit.
Twee situaties mogelijk:
1. Geen familiale vrijstelling (normale situatie)
Als er geen familiale vrijstelling van toepassing is, betaalt de echtgenote erfbelasting op de waarde van de aandelen (inclusief vastgoed):
- Eerste €50.000: 0% vanaf 2026.
- Van €50.000 tot €250.000: 3% tot 9%.
- Vanaf €250.000 en hoger: 27%.
Bijvoorbeeld, voor aandelen van een vennootschap met vastgoed ter waarde van €5.000.000:
- Eerste €50.000: €0
- €50.000–€250.000: gemiddeld ca. 6% ≈ €12.000
- Boven €250.000 (€4.750.000 x 27%): €1.282.500
Totaal erfbelasting ≈ €1.285.000
⚠️ Dit is een theoretisch bedrag zonder fiscale planning.
📌 Belangrijk: Fiscaal gunstige regeling (familiale vennootschappen)
In Vlaanderen kan men gebruikmaken van de regeling familiale vennootschappen.
Voorwaarden gunsttarief (3% vlak tarief):
- De onderneming moet een reële economische activiteit hebben (geen zuivere vastgoedvennootschap tenzij voldoende economische activiteit).
- Vastgoed mag niet louter privé- of beleggingsvastgoed zijn; het moet verbonden zijn met het bedrijf (bijvoorbeeld bedrijfsgebouwen).
Indien aan voorwaarden voldaan, betaal je slechts 3% erfbelasting (vast tarief):
Voorbeeldberekening (bedrijf van €5.000.000):
- Erfbelasting: €5.000.000 x 3% = €150.000
➡️ Dit betekent een enorme besparing in vergelijking met normale tarieven.
🇨🇭 Zwitserland en vastgoed:
- Zwitserland heft geen erfbelasting tussen echtgenoten op aandelen of vastgoed.
- Eventueel lokale heffingen op vastgoed, maar meestal zeer beperkt of afwezig voor echtgenoten.
➡️ Totaal erfbelasting Zwitserland: €0
🇧🇬 Bulgarije:
- Ook in Bulgarije géén erfbelasting voor directe familieleden, inclusief vastgoed en aandelen.
➡️ Totaal erfbelasting Bulgarije: €0
Verhuizen naar het buitenland tijdens uw pensioen brengt zowel financiële als praktische overwegingen met zich mee. Hieronder vergelijken we de kosten van levensonderhoud in Zwitserland, België en Bulgarije, en bespreken we de toegang tot gezondheidszorg voor Belgische gepensioneerden die naar Zwitserland verhuizen.
Kosten van levensonderhoud
De kosten van levensonderhoud variëren aanzienlijk tussen deze landen. Volgens gegevens van Numbeo, weergegeven op Grenzenloos.nl, zijn de kosten van levensonderhoud als volgt:
• Zwitserland: Index 110,96
• België: Index 76,54
• Bulgarije: Index 36,27
Deze indexen geven aan dat Zwitserland een aanzienlijk hoger prijsniveau heeft dan België en Bulgarije. Dit betekent dat u in Zwitserland meer zult uitgeven aan dagelijkse uitgaven zoals huisvesting, voedsel en diensten.Â
Toegang tot gezondheidszorg in Zwitserland
Als Belgische gepensioneerde die naar Zwitserland verhuist, behoudt u uw recht op Belgische gezondheidszorg. Om toegang te krijgen tot het Zwitserse gezondheidszorgsysteem, dient u bij uw Belgisch ziekenfonds een S1-formulier aan te vragen. Met dit formulier kunt u zich inschrijven bij een Zwitserse zorgverzekeraar en krijgt u toegang tot medische zorg onder dezelfde voorwaarden als Zwitserse ingezetenen.Â
Conclusie
Verhuizen naar Zwitserland tijdens uw pensioen biedt toegang tot hoogwaardige gezondheidszorg, mits u de juiste administratieve stappen volgt. Houd echter rekening met de hogere kosten van levensonderhoud in vergelijking met België en Bulgarije. Het is raadzaam om uw financiële situatie zorgvuldig te evalueren en eventueel professioneel advies in te winnen voordat u een dergelijke verhuizing overweegt.